Birincisi, dünyanın dərin dənizə bənzədilməsi məsələsidir. Yəni dünya bir dərin dəniz kimidir. Burda bir məsələ çıxır ki, insan özünü dərin dənizdə necə aparmalıdır? Necə ki, insan dərin dənizdə hazırlıqsız olmaz, elə də dünyada necə gəldi mövcud olmaq mümkün deyil. Həzrət Loğman (ə) bizlərə öyrədir ki, dünya dərin bir dəniz kimidir.
Özü də bu dəniz o qədər dərindir ki, çox insanlar orada qərq olublar. Çoxlu sayda insan həmin dənizdə məhv olub, aradan gedib. Bu dərin dənizdə baş çıxarmaq çox çətindir. Qərq olanlar, lazımi davranışlar olmadığından həmin dənizdə qərq olublar. Dünya bax, belə bir yerdir. Çox dərin yerdir, burada burulğanlar olur, çoxlu keşməkeşlər olur. Bura sadə və səthi bir yer deyil. İnsanın bu dünya üçün hazırlığı olmalıdır.
Bəli, çoxları bu dünyada bədbəxt olublar. Dünyanın belə bir çətinliklərə malik olduğunu bilən təqdirdə, istəyirik ki, bu burulğanlarda məhv olmayaq. İstəyirik ki, bu dünyada xilas olaq. Bunun üçün uyğun miniyimiz, gəmimiz olmalıdır.
Həzrət Loğman (ə) bizlərə dənizin dərinliklərində batmamaq, üzərində hərəkət edə bilməyimiz və salamat şəkildə sahilə gedib çıxmamız üçün ən yaxşı miniyin İlahi təqva olmasını çatdırır. Yəni bizlər Allahın istəyinə uyğun yaşamalı, Allahın rizası olmayan məsələlərdən uzaq olmayıyıq. Təqva budur.
Təqva budur ki, Allah istəyən kimi baxasan, Allah istəyən kimi danışasan, Onun istədiyi kimi davranasan və s. Və eyni zamanda Allahın istəmədiklərindən də çəkinəsən. Bu, hər məsələyə - istər fərdi və ictimai, ailə həyatımıza, istərsə də iqtisadi həyatımıza - hər bir işimizə aiddir. Əgər biz təqvanı özümüz üçün minik seçsək, fərdi, ailə, ictimai, iqtisadi həyatımızda gedib sahilə çıxa biləcəyik. Lakin əgər onu minik seçməsək, boğulub məhv olacağıq. Əgər istəyiriksə həyatımızın bütün sahələrində nicat tapaq və sahilə gedib çıxa bilək, gərək miniyimiz təqva olsun. Bundan başqa etibarlı minik yoxdur. Yediyimizdə təqva, içdiyimizdə təqva, oxuduğumuzda təqva, baxdığımızda təqva, dostluğumuzda, qonşuluğumuzda təqva və s. Əgər miniyimiz bu olmasa, bizi suda qoyacaq. Bu dərin, burulğanlara malik olan dünyadan xilas olmaq üçün gərək öz mövcudiyyətimizi təqva mövzusu ilə uyğunlaşdıraq.
